İdrar Kaçırma
İdrar kaçırma birçok kadında zaman zaman belli miktarlarda ortaya çıkabilen bir durumdur. Fiziksel aktivite, öksürme, gülme, hapşırma gibi durumlarda olabildiği gibi, ani işeme hissiyle tuvalete yetişememe şeklinde de görülebilir. Bu durum sosyal bir problem oluşturacak kadar sık ve fazla miktarlarda ortaya çıktığında tıbbi tedavi gerektirir. Ciddi boyutta idrar kaçırma her on kadından birini etkileyen bir sorundur.
Kadınların yaklaşık yarısı tıbbi yardım almaktan çekinirler ve yaşam şekillerini buna göre ayarlayarak sorunla baş etmeye çalışırlar. Bir kısmı da bunun ilerleyen yaşla birlikte gelişen normal bir durum olduğunu sanırlar. Oysa idrar kaçırma çoğunlukla başarılı bir şekilde tedavi edilebilen bir durumdur.
İdrar Kaçırma Tipleri
1. Stres tipi idrar kaçırma
Yürüme, koşma, ağırlık kaldırma gibi fiziksel aktiviteler ya da öksürme, gülme, hapşırma gibi durumlarda ortaya çıkan düşük miktarda idrar kaçırmadır. Genç kadınlarda en sık görülen idrar kaçırma tipidir.
2. Ani işeme hissi
Beklenmedik zamanlarda, uyku da dahil ani işeme hissiyle birlikte, tuvalete yetişememe şeklinde büyük miktarda idrar kaçırmadır. Aşırı aktif mesane olarak da adlandırılan bu durum daha ziyade ileri yaşta görülür.
3. Karma tip idrar kaçırma
Stres tipi ve ani işeme hissinin birlikte görülmesidir.
4. Fonksiyonel idrar kaçırma
Eklem hastalıkları, felç, sinir sistemi hastalıkları gibi kişinin tuvalete zamanında yetişmesini engelleyen fiziksel kısıtlılıklar nedeniyle ortaya çıkan tiptir.
5. Taşma tipi idrar kaçırma
Tam dolu mesane nedeniyle beklenmedik bir zamanda düşük miktarda idrar kaçırma olarak tanımlanır.
6. Geçici idrar kaçırma
Geçici bir durum nedeniyle (örneğin idrar yolu enfeksiyonu, bazı ilaçların kullanımı gibi) ara sıra idrar kaçırmaya bu isim verilir.
7. Devamlı idrar kaçırma
Sıklıkla idrar yollarının bir bölümü ve vajina arasında oluşan normal dışı bir açıklık (fistül) nedeniyle oluşan sürekli idrar kaçırmadır.
Nedenleri
- Şişmanlık
- Yaşlanma / Menopoz
- Fazla sayıda doğum yapmak
- Kronik öksürükle seyreden akciğer hastalığı / Diyabet
- Mesane boynu kısalığı (3.5- 4cm)
- İdrar söktürücü ilaç kullanımı
- Çay ve asitli içecekler
- Dirençli idrar yolu enfeksiyonları
Tanı
Öncelikle idrar kaçırmanın tipini belirlemek önemlidir. Yakınmanın başlangıcı ve gelişimi sorgulanmalıdır. Ayrıca, idrara sıkışma hissinin aniden oluşması, öksürme veya gülme ile idrar kaçırma, sık idrara gitme veya gece yattığında idrara çıkma hissi gibi detaylar araştırılmalıdır.
- Genital sistem muayenesinde yakınma ile bağlantılı olabilecek myom, kist gibi durumlar incelenmelidir. Ürojinekolojik muayene ile idrar kaçırmanın tipi belirlenmelidir.
- Kan biyokimyası: Açlık kan şekeri, kalsiyum, üre, kreatinin, SGOT, SGPT, HDL, LDL, VLDL, total kolesterol ve lipid düzeylerine bakılmalıdır. Özellikle hiperlipidemi, damar sertliği ve diyabet sinirsel idrar kaçırmaya neden olabilirler.
- İşeme sonrası mesanede kalan idrarın ölçümü:İşeme sonrası mesanede kalan idrarın 50- 100 ml’ ye kadar olması normal olarak değerlendirilir. 200 ml’ den fazla olması durumu anormal olarak düşünülmeli ve araştırılmalıdır.
- Ultrasonografi: Mesane boyun hareketliliğinin değerlendirilir.
- Ürodinamik testler: Ürodinami; mesanenin patolojik veya fizyolojik durumunu belirlemeye yarar. tekrarlayan idrar kaçırma olgularında, ani işeme hissi olup da belirgin sarkması olmayanlarda, işeme sonrası kalan idrar miktarı yüksek çıkanlarda mutlaka yapılmalıdır.
- Sistoskopi: Optik bir cihazla mesane içi değerlendirilir.
Tedavi
Düşük yoğunlukta tedavilerden (yaşam stil değişiklikleri, medikal tedavi gibi), yüksek yoğunlukta tedavilere (pelvik taban kas eğitimi, biofeedback-geri besleme yöntemi, cerrahi) doğru geniş bir tedavi spektrumu vardır.
En etkin olan cerrahi yöntemlerdir.
Yaşam stil değişiklikleri
- Şişman olguların kilo vermesi-Kabızlıktan kaçınmak
- İdrar kaçırmaya yol açan ağır aktivitelerden kaçınmak
- Çay, kahve, kola gibi içeceklerin tüketimini azaltmak
- Kronik öksürüğe yol açan hastalıkları tedavi ettirmek
- Sigarayı bırakmak gibi tedbirler yakınmaları azaltabilir.
Tıbbi Tedavi Alternatifleri
İdrar kaçırmanın tıbbi tedavisinde mesanenin depolama fonksiyonunun kolaylaştırılması amaçlanır. Bunun 3 yolu vardır:
- Mesane kasılmasının azaltılması
- Duyusal iletimin azaltılarak mesane kapasitesinin arttırılması
- Çıkış direncinin arttırılması.
İlaçlara bağlı görülebilecek yan etkilerden en sık olanı ağız kuruluğudur. Bunun yanında uyku hali, dikkat azlığı, kabızlık, bulantı ya da bulanık görme de gelişebilir. Bunlar çoğunlukla iki haftalık kullanım sonrası ortadan kaybolur.
Pelvik Taban Kas Eğitimi (PTKE)
Arnold Kegel tarafından pelvik kaslar için geliştirilmiş bir rehabilitasyon programıdır. İlk başlarda sırtüstü yatar pozisyonda yapılan kas egzersizleri daha sonra otururken ve ayakta yapılmaya başlanılmalıdır. Olgu, daha sonra yük kaldırırken veya öksürürken bu egzersizleri yapmalıdır.
Pelvik taban kas eğitiminin; tüm idrar kaçırma tiplerinde faydalı olduğu gösterilmiştir. Özellikle stres tipi idrar kaçırma olan olgularda 3 ay veya daha uzun tedavide başarı çok belirginleşmektedir. Her ne kadar ‘doğru’ kasılma sayısı tartışmalıysa da arzulanan etkinin günde 40- 80 kere ile başarılacağı düşünülür. Genel olarak ‘kasın form tutması’ için gereken minimum süre 15-20 haftadır. İlk 6- 8 haftada sinirsel uyum gerçekleşir.
Komplike olmamış idrar kaçırma şikayeti bulunan olguların büyük çoğunluğu Kegel egzersizlerinden fayda görür.
Cerrahi
İdrar kaçırma tedavisinde etkin bir yöntemdir. Ancak ilk cerrahinin doğru bir teknikle yapılması hayati önem taşır. Çünkü olgunun prognozunu birebir etkileyecektir. Cerrahiye karar verirken hastanın yaşı, yaşam stili, daha önce geçirdiği operasyonlar ve genel sağlık durumu dikkate alınmalıdır.
İdrar Kaçırma Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tipine göre değişmektedir. Stres tipi idrar kaçırmayı öncellikle önlemek için Kegel tarzı egzersizler, özellikle de top yardımı ile yapılan leğen kemiğinin tabanını döşeyen kasları kuvvetlendirmeye yönelik plates faydalıdır. Bu tür egzersizler yaklaşık %50 oranında koruma sağlamaktadır.
Stres tipi idrar kaçırmada üretra boynuna altından hamak tarzı koyulacak bantlar ile yapılacak cerrahi tedavi temel tedavidir. Yaklaşık 30 dakika süren, genel ya da lokal anestezi ile hastane şartlarında yapılan bir operasyondur. Her cerrahi operasyonun taşıdığı risk ve komplikasyonları (kanama, enfeksiyon, bandın vücut tarafından red edilmesi, anestezi riski) taşır.
Ancak son zamanlarda başarı oranları ameliyat ile eş değer, muayenehane şartlarında, anestezi gerektirmeden, ameliyatın getirebileceği komplikasyonları içermeyen, ağrısız bir yöntem olan LASER ile tedavi ön plana çıkmıştır. LASER ile stres tipi idrar kaçırmanın tedavisi yaklaşık 20-25 dakika sürmekte, genellikle bir ay ara ile yapılan en fazla 2 seansda başarı elde edilmektedir. Avantajları nedeni ile günümüzde ilk seçenek tedavi olarak, ameliyat teklif edilen stres tipi kaçırması olan kadınlarda, ameliyat yerine LASER tedavisi yapılmaktadır.
Sıkışma tipi idrar kaçırmada ise tedavi ilaçlarla yapılır. Bu ilaçlar ömür boyu alınmalıdır. Ancak bu ilaçların bazı yan etkileri vardır. Bunlar arasında ağız kuruluğu, göz kuruluğu, kabızlık, halsizlik, çarpıntı, göz tansiyonu krizi sayılabilir. Karışık tipte olan idrar kaçırmalarda genellikle kombine tedavi yaklaşımları uygulanmaktadır. En kolay ve risksiz olanı LASER uygulaması ile birlikte uygun ilacın beraber kullanılmasıdır.
Lazer ile İdrar Kaçırmaya Son!
İdrar kaçırma sorununa ameliyatsız ve acısız bir çözüm!
Özel bir yöntemle kullanılan Lazer cihazının vajinal uygulaması artık idrar kaçırma şikayeti olan kadınlar için uygulanmaktadır. Özellikle de erken yaşlarda hastalarda 1 veya 2 seans lazer uygulaması kesin sonuç vermektedir. Ameliyat, anestezi, kesi ve dikiş olmadan idrar kaçırma problemine yeni ve etkin bir çözüm getirmektedir. Lazer, üretral bölgede ve vajen ön duvarında bağ dokusundaki kollajen liflerde, ısı etkisi ile yenileşme yaratarak sıkılığı arttırır. Damarlanma ve beslenme artar. Sonuç olarak doku eski esneklik ve kuvvetini kazanır. Böylece bu bölgede kaybedilen desteği ve kontrol gücünü geri kazandırır.
İdrar Kaçırmada Lazer!
Yüksek başarı oranları ve hasta memnuniyeti sağlayan eşsiz bir tedavidir.
- Uygulama muayenehane ortamında yapılır.
- Uygulama sırasında ve sonrasında acı duyulmaz. Kanamaya neden olmaz.
- Günlük yaşama hemen dönülebilir.
- Her yaşta uygulanabilir.
- Uygulama yaklaşık 15-30 dakika sürer.
- Uygulama öncesinde bakım ve hazırlık gerektirmez.
- Komplikasyonu ve yan etkisi olmayan güvenli bir yöntemdir. Tek seans veya gerekli görülür ise 1 ay sonra bir uygulama daha gerekebilir.
İdrar Kaçırma
Gaziantep Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı | Op. Dr. Savaş ERDEM