Normal Doğum

Normal Doğum

Epidural anestezi ile ağrısız normal doğum; doğum sancılarını yok eden; doğumun son derece konforlu geçmesini sağlayan; yıllardır güvenle uygulanan; modern bir tıbbi yaklaşımdır. Ağrısız doğum epidural anestezi yapılarak gerçekleştirilir. Epidural anestezide, bel hizasına yerleştirilen milimetrik bir tüp olan kateterden uygulanan bir ilaçla, vücudun alt yarısından gelen ağrı sinyallerinin iletimi geçici olarak durur ve ağrılı uyarının çıktığı bölgede ağrı duyulmaz.

Burada seçilen doz sadece rahim kasılmaları sırasındaki ağrıyı ortadan kaldıracak, ancak rahim kasılmalarını azaltmayarak doğumun normal seyrini etkilemeyecek şekilde ayarlanır. Epidural Anestezi; Anestezi uzmanı tarafından uygulanır. Normal doğum ağrısını gidermek için (ağrısız doğum) kullanılabileceği gibi, sezaryen sırasında da kullanılabilir.

Epidural Anestezide Ağrıyı Hisseder Miyim?

Epidural anestezi bilinç kaybı olmaksızın tam ağrı kontrolü sağlar .Epidural anestezi uygulanan hastalar ağrı duymaksızın kaslarını hareket ettirebilirler. Bu yöntemde sadece ağrı iletimi bloke olur, dokunma duyusu ve hareket kısıtlanmaz. Anne adayı uygulamadan sonra doğum süreci içerisinde kalkıp oda içinde yürüyebilir, her türlü ihtiyacını görebilir. Bu şekilde ıkınarak doğum olayına aktif katılırlar. Epiduralli ağrısız doğumda anne, bebeğini konforlu bir şekilde doğurur, bebeğini doğar doğmaz görebilir, kucağına alabilir.

Doğum sırasında epizyotomi açılırken veya sonrasında dikiş atılması gerektiğinde; bunların ağrısını duyulmaz. Bu yöntem ile daha fazla ilaç verilerek zorunlu durumlarda sezaryan ameliyatına da geçilebilmektedir.

Epidural Anestezi Ne Zaman Uygulanır?

Vajinal doğumda rahim kasılmaları düzenli hale geldikten sonra ya da rahim açıklığı 4 santimetreye ulaştığında, Epidural Anestezi yapılabilir. Uygun zamanda takıldığında normal doğumun ilerlemesini hızlandırır. Kasılmalar düzensiz ise ; ya da erken dönemde takıldığında kasılmaların durmasına neden olabileceğinden bu konuya dikkat edilmelidir.

En iyi uygulama anne adayı rahat iken epidural kateteri yerleştirip, ilaç uygulaması için doğru zamanı beklemektir. Bölgesel anestezi için kullanılan ilacın kana geçişle direkt ilişkisi olmadığı için bu uygulama bebeği etkilemeksizin annede ağrı kontrolü sağlar. Epidural anestezide, genel anestezinin ya da sedasyonun yan etkilerini bebek yaşamaz.

Normal Doğumun Evreleri Nelerdir?

Doğum eyleminin üç temel evresi vardır:

• I. Evre: Rahim ağzında açılmaya(dilatasyon) ve incelmeye(efasman) neden olacak güçteki etkin doğum kasılmaların başlamasıyla rahim ağzının tam açılmasına (10 cm) kadar geçen süreçtir. Normal doğumun bu evresinde rahim ağzındaki açıklığın artması ile birlikte bebeğin başı da içeride bazı manevraları yaparak aşağıya inmektedir. Normal doğumun en uzun evresidir. İlk doğum yapanlarda ortalama 10 saat, ikinci yada sonraki doğumda 6 saat kadar sürebilir. Bu evre latent faz ve aktif faz olmak üzere ikiye ayrılır.
• II. Evre: Rahim ağzının tam açılmasından bebeğin tamamen doğmasına kadar geçen süreci ifade eder. İlk doğumu yapanlarda 2 saati, ikinci yada sonraki doğumda 45 dakikayı geçmemelidir.
• III. Evre: Bebeğin tamamen doğması ile bebeğin eşi (plasenta) ve eklerinin bütünü ile atılmasına kadar geçen süreçtir. 5 ila 30 dk kadar sürer. Üçüncü evre sonunda doğum bitmiş olur.

Doğum Eyleminin Başladığı Nasıl Anlaşılır?

Normal doğum eyleminin başlaması etkin kasılmalarla olur. Etkin kasılmalar, her 2-3 dk. da bir düzenli aralıklarla gelen, 30-90 sn. süren ve rahim ağzının açılmasına neden olan kasılmalardır.

Gerçek Doğum Sancıları Nasıldır?

• Kasılmalar ve ağrı düzenli aralıklarla gelir.
• Kasılma 1 dakikayı geçmez ve giderek şiddetlenir.
• Ağrı bel ve karında hissedilir.
• Rahim ağzında yumuşama ve açılmaya sebep olur.
• Kasılmalar ağrı kesicilerle durmaz.

Yalancı Doğum Sancıları Nasıldır?

• Kasılmalar ve ağrı düzensiz aralıklarla olur.
• Kasılmaların süresi uzun ve düzensizdir.
• Ağrı kasık bölgesinde hissedilir.
• Kasılmalar rahim ağzında açılmaya neden olmaz.
• Kasılmalar ağrı kesicilerle durur.

Prezentasyon Nedir?

Prezantasyon, anne rahmindeki bebeğin, doğum kanalına ilk giren bölümünü tanımlayan bir kelimedir. Bebeğin prezentasyonu (duruşu) gebelik boyunca değişir. Gebeliklerin %96’sında önde gelen kısım bebeğin başıdır. Normalde, doğum kanalına ilk giren bölüm baştır ve bebeğin boynu, doğarken ilk görülen bölge kafasının arkası olacak şekilde bükülmüştür ve bebeğin yüzü arkaya bakar. Bazı vakalarda, baş, annenin pubis kemiğine takılır ve doğum güçleşir. Doğum kanalına ilk giren bölüm bebeğin yüzü ise, çenenin önde olduğu hallerde, doğum oldukça kolay olur, fakat çene arkaya bakı yorsa, vajinal doğum mümkün değildir ve sezaryen gereklidir. Doğum kanalına ilk giren kısım bebeğin poposu ise buna “makat gelişi” denir. Makat gelişte sezaryen gereklidir.

İlerlemeyen Eylem Nedir?

Doğum ağrılarının etkin olmasına rağmen bebek başının doğum kanalına inmemesidir. Anne adayının kasılmaları düzenli ve güçlü olmasına rağmen rahim ağzının açılmaması yada bebeğin kafasının aşağıya inmemesi durumunda sezaryen gerekliliği ortaya çıkar. Eylemin ilerlememesinde en önemli neden bebeğin kafasının doğum kanalına uygun şekilde girmemesidir. Baş – çatı uyumsuzluğu ifadesi; bebek başı ve annenin leğen kemiği şeklinin (üç boyutlu) normal vajinal yolla doğuma olanak sağlamadığı, doğum eyleminin bu nedenle tıkandığı durumlarda kullanılır. Bu uyumsuzlukların çoğu bebek başının uygun olmayan duruşundan kaynaklanmaktadır. Oksitosin ile desteğe rağmen eylemin durması halinde baş – çatı uyumsuzluğundan veya olası bir çok büyük bebekten (4000 gr) şüphelenilmelidir. Bu durum anne ve bebekte omuz takılmasına bağlı travma riskini arttırır. Bununla birlikte çok büyük olmayan bebeklerde de omuz distosisi görülebilir.

Normal Doğumda Karşılaşılabilecek Sorunlar Nelerdir?

• Enfeksiyon (İntrapartum enfeksiyon) : Uzamış normal doğum eylemi halinde ve özellikle beraberinde hamile annenin suları gelmişse , anne karnındaki bebek ve anne enfeksiyon tehlikesiyle karşı karşıyadır. Enfeksiyon, anne karnındaki bebeklerde ve yenidoğanlarda görülen önemli bir ölüm sebebidir. Bebeğin içerisinde yüzdüğü sıvının (amniyotik sıvı) enfekte olamsı ve bu enfekte sıvının anne karnındaki bebek tarafından yutulması sonucu gelişen akciğer enfeksiyonu da ciddi bir sorundur.
• Rahim yırtılması (Uterin rüptür) : Özellikle ikinci yada sonraki doğumda yada önceden sezaryan ameliyatı ile doğum öyküsü olan gebelerde ciddi tehlike oluşturur. Uzamış doğum eylemi sırasında rahimin alt kısmının anormal incelmesi sonucu doğum kasılmaları rahimi yırtabilir.
• Annenin leğen kemiği (pelvik duvar) yaralanmaları: Bebeğin prezente olan kısmı girime dayanıp belli süre hareket etmezse, onun altında kalan doğum kanalı bölgeleri ve annenin leğen kemiği aşırı basınca maruz kalabilir. • Bebekte kafa kemiklerinin birbiri üstüne binmesi: Kafa kemiklerinin üstüste binmesinin aşırı olması durumunda bebeğin kan damarlarında yırtıklar ve ölümcül kafa içi kanamalar gelişebilir.
• Fistül oluşması: Vajenden idrar (vajen ile idrar torbası arasında fistül) yada gayta (vajen ile rektum arasında fistül) gelmesine neden olabilir.

Epizyotomi

Doğum esnasında annenin vajina ve perine bölgesinde meydana gelecek kontrolsüz yırtılmaları önlemek, doğum sonrası mesane ve bağırsaklardaki sarkmalara engel olmak ve bebeğin başının çıkışını rahatlatmak için kadın doğum doktoru tarafından normal doğum sırasında yapılan kontrollü kesidir. Hastanın durumuna göre orta hat üzerinde (median) ya da yana doğru (mediolateral) olarak yapılabilir. Kadın doğum doktoru avantaj ve dezavantajlarını göz önüne alarak, hastanın durumuna göre uygun olan epizyotomi (doğum kesisi) tipini tercih eder.

• Median: Orta hattadır. Daha az kanama olur, tamiri daha kolaydır, doğum sonrası ağrı nadirdir. Kozmetik açıdan daha iyidir. Fakat en büyük dezavantajı rektuma kadar uzayabilmesidir.
• Mediolateral: Orta hattan uzaktadır, daha fazla kanama olur, tamiri mediana göre daha zordur, doğum sonrası ağrı sıktır. Epizyotominin (doğum kesisinin) rektuma uzama ihtimalinin düşük olması en büyük avantajıdır.

Epizyotomi sonrasında en sık görülen yakınma ağrıdır. Bu ağrı genelde ağrı kesicilere iyi cevap verir. Ağrı kesicilere cevap vermeyen şiddetteki ağrıda doğum kesisi yerinde pıhtı (hematom) veya enfeksiyon düşünülmelidir.

Normal Doğum

Gaziantep Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı | Op. Dr. Savaş ERDEM